غارت عسل کندوهای ضعیف و راههای مبارزه با آن

غارت عسل کندوهای ضعیف و راههای مبارزه با آن:

غارت در همۀ ماه­های سال وجود دارد اما در ماه­هایی که در طبیعت شهد کافی نیست (اواخر مرداد، شهریور و مهر)  و  در نقاطی که  مشکل  شهد دارد شدت می­گیرد. در بعضی از نژادها غارت بیشتر رخ می­دهد، زنبورهای بیکار و سرگردان مرتب چه داخل زنبورستان خود و چه زنبورستان­های اطراف به دنبال شهد و عسل می­گردند به محض پیدا کردن امکان (مثل کندوی ضعیف یا عسل زیاد) تمام زنبورهایشان را خبر کرده و دسته جمعی به حمله برای ، غارت جمعیت ضعیف می­پردازند و تا آخرین قطره عسل آن را برمی­دارند به طوری که اگر زنبوردار به کمک جمعت ضعیف نرسد، جمعیت ضعیف از دست رفته و از گرسنگی می­میرد. در جریان غارت تعداد زیادی از زنبورهای دو طرف از بین می­روند.

راه مبارزه با غارت:

1)  از باز کردن سر کندوها حتی­الامکان اجتناب نموده به خصوص در فصل شهد آوری.
2)  تغذیه را فقط عصرها و قبل از غروب آفتاب به آنها داد.
3)  سوراخ پرواز را باید خیلی کوچک کرد به­طوری که ازآن بیش سه زنبور در آن­واحد نتوانند عبور کنند. 
4)  از ریختن عسل یا شان ­های شکسته در نزدیکی کندوها پرهیز کرد.

 

دلایل و مزایای طبقه گذاری کندو :

دلایل و مزایای طبقه گذاری کندو :

اصولا" طبقه گذاری برای کندوها به پنج منظور صورت می گیرد.
1-جهت افزایش جمعیت کندو
2-جهت ذخیره عسل و عسلگیری
3-جهت تقسیم کندو
4-جهت ادغام کندوها
5-کندوهای دو ملکه ای

مزایای طبقه گذاری :

1- فعالیت ملکه محدود نمی شود.
2- بافت کندو تغیر یافته و شانهای کهنه و قدیمی که سیاه شده اند با انتقال به طبقات بالا و ذخیره عسل از رده خارج می شود.
3- باعث افزایش جمعیت کندو می شود.
4- یک عامل بازدارنده در فرایند بچه دهی است.
5- ادغام کندوها با استفاده از طبق راحت تر است.
6- عملکرد وبهره وری کندو بالا می رود.
7- لازمه تکثیر و تقسیم کندو طبقه گذاری است.
8- کمک به تهویه ی داخل کندو
9- درسیستم دو ملکه ای کندوها الزاما" نیازمند صبقه می باشد.
10- درپرورش ملکه ازکندوهای مطبق بعنوان جمعیت پرستاروحتی بعنوان انکوباتوراز طبقه ی بالا استفاده می کنند.

قاعده و اصول کلی طبقه گذاری در سه مورد اول بشرح ذیل است.
اگرما بیایم روی یک کندو که دارای جمعیت بیشتر بوده و فضای خالی و کافی جهت افزایش جمعیت وجود نداشته باشد، یک طبقه گذاشته و چند صفحه موم آجدار و حتی پوکه خالی  و شان عسل را در آن قرار دهیم، قطعا" زنبوران تمایلی به ورود در طبقه بالا را نخواهند داشت. زیرا ما در آن صورت، به سیستم بیولوژی و فیزیولوژی  کلنی زنبورعسل در کندو دقت نکرده ایم.
 معمولا" همه جانوران و بخصوص موجودات اجتماعی در لانه ی خود فرم و نظم خاصی برای زندگی و زاد ولد آرایش داده اند. بعنوان مثال آذوقه های حیاتی را در جاها یی از آشیانه ی خود ذخیره می کنند، که ضمن جلوگیری از فساد آن، دسترسی به آنها آسانترو راحترشده و همچنین به لحاظ امنیت غذایی مشکلی نداشته باشند.
 با این مقدمه ترتیب و آرایش ذخیره ی آذوقه بوسیله نیروی تدارکات کندو وهمچنین تخمریزی ملکه درکندو، طوری است که ضمن دسترسی آسان به غذاهای ذخیره شده بخصوص نان گرده و جلوگیری از اتلاف انرژی، امنیت غذایی  نیز در کندو تامین شود. به این صورت که ملکه تخمریزی خود را دراولین حلقه یعنی در وسط  شان انجام می دهد و سپس در دومین حلقه، ذخیره ی گرده که از نظر غذایی فوق العاده حائزاهمیت است، صورت  گرفته و در جوانب و حواشی کادرها، عسل کنسرو می شود. عین این سیستم در فضای داخل کندو هم حاکم است یعنی اگر کندو را یک توپ در نظر بگیریم تخم و لارو در مرکز آن و محل ذخیره ی گرده در لایه دوم  و بلاخره عسل در جوانب وحواشیی کندوها قرار گرفته است. نکته ای که زنبوردار در حین طبقه گذاری می بایست مراعات کند حفظ کرویت و آرایش شانهای کندواست به این صورت که همان نظم و آرایشی که درآشیانه ی زنبوران وجود دارد، همان سیستم و آرایش   موجود درداخل کندو حفظ و به طبقه ی جدید منتقل کند. یعنی هم تخم ولارو و هم گرده و هم شان عسل به طبقه بالا منتقل شود درغیراینصورت و یا درغیاب هر یک از محصولات در طبقه بالا، زنبوران چندان تمایلی جهت ورود به آنجا را نخواهند داشت. زیرا کرویت کندو حفظ نشده است.
 برای این منظورکندویی که مستحق طبقه گذاری به منظورافزایش جمعیت است، می بایست ترجیحا" تعداد سه عدد شان قدیمی که دارای تخم ولارو سربسته (سرپوش سلولها هرچه قدرسیاه ترباشد بهتر است) که حاوی عسل و گرده کافی هم بوده، به طبق بالا انتقال می دهیم و بجای شانهای خالی صفحات موم آجدار را طوری قرار می دهیم که اولا" هر کدام از صفحات دروسط دو شانی که دارای تخم ولارو سربسته است قرار گیرد.
 ثانیا" برای این منظور و حفظ کرویت کندو،  صفحات موم آجدار را بصورت "دو در یک" در داخل کندو قرار می دهیم.
 بعبارت دیگر بعد ازبرداشتن سه عدد شان که حا وی لارو و گرده و عسل از بدنه ی کندو است، بجای آنها اینگونه عمل می کنیم.
دو شان قدیمی را به کناره ی کندو منتقل کرده و بعد از آنها یک صفحه ی موم آجدارقرار می دهیم. مجددا" بعد از دو شان قدیمی دیگر یک صفحه موم آجدار و به همین ترتیب موم آجدار آخری و سومی را بعد از دو شان دیگر قرارمی دهیم
 (به صورت دو درمیان یعنی دو شان قدیمی و یک صفحه موم آجدار) در صورت لزوم می توان یک صفحه موم آجدار را در طبقه بالا و جلو شانها قرار داد تا بدین وسیله ازموم بافی های بی مورد جلوگیری کرد. بعضی از زنبورداران بجای صفحه موم آجدارمذکوردر طبقه بالا ازقابهای دایره ای(چنبره) که فاقد صفحه ی موم هستند، استفاده می کنند.
 زیرا اولا" اینگونه قابها علاوه برموم بافی، باعث افزایش   جمعیت زنبوران نرشده که نقش بسیار مهمی را درحفظ تعادل کلنی وجفت گیری ملکه ایفا می کند. ثانیا" زنبوردار با این کار خود صاحب عسل شان خوب و مشتری پسند نیزمی شود.

 بطورکلی اهم نکاتی که باید درمورد طبقه گذاری رعایت شود عبارتند.
1- هیچ وقت نباید دو صفحه موم آجدار بصورت پشت سرهم و درکنار هم قرار گیرند.
2- ترجیحا" صفحات موم آجداردروسط شانهایی که دارای تخم و لارو سربسته هستند قرار گیرد.     
3- طبقه را باید به کندویی گذاشت که هر دو طرف همه شانهای آن پر اززنبور بوده و فضای کافی برای تخم ریزی ملکه وجود نداشته باشد. گاها" دراینگونه کندوها تراکم جمعیت به حدی می رسد که مقداری از کلنی در جلو سوراخ پرواز کندو خوشه می بندد.
4- هیچ وقت نباید صفحات را به تنهایی در طبقه بالا گذاشت.
5- از قرار دادن صفحه موم آجداردرجوانب کندو جدا" خوداری کنید.
6- در حین طبق گذاری باید مواظب ملکه بود.
7- تعداد صفحات موم آجدار با تراکم جمعیت کندو باید متناسب باشد.
8- طبقه گذاری می بایست در فصل افزایش جمعیت و عسل گیری صورت بگیرد.
9- برای جلوگیری از اتلاف انرژی بعد از طبقه گذاری می بایست محل اتصال طبقه و بدنه کندوی اصلی را از بیرون و با مواد لازم  ایزوله کرد.
10- حدالمقدورشانهای سیاه و کهنه را به طبقه جدید منتقل می کنند. زیرا در این صورت شانهای سیاه و کهنه تبدیل به عسل شده و از کندو خارج می شود.
11- قابهای حاوی تخم و لارو در وسط  سایر قابها قرار می گیرد.
12- همانطوری که اشاره شد نباید آرایش و ترکیب شان های کندو را به هم زد.

روشهای گرفتن بچه کندو از درخت دیوار و...

روشهای گرفتن بچه کندواز درخت دیوار و...

کندوی اصلی که از انها بچه بیرون امده است در هر حال تعدادی  سلول ملکه و مقداری جمعیت برای خود نگه می دارد ولی به یک کندوی نسبتا ضعیف تبدیل خواهد شد.بچه های بیرون زده را باید به هر نحوی جمع اوری نموده ودر کندوی جدید مستقر کرده و به عنوان یک کلنی جدید از انها مراقبت کرد.با تتوجه به مکان خوشه زدن بچه زنبور روش جمع اوری ان فرق می کند.چون توده افراد بچه زنبور به علت زیاد خوردن عسل سنگین شده اند وخانه ندارند بسیار ارام بوده و خیلی کم نیش میزنند.معمولا وقتی  انها نیش می زنند که ضربه یا فشار بر انها  وارد بیاید.در غیر این صورت اصلا حالت تهاجمی و حمله به خود نمی گیرند.در نتیجه می توان انها را به راحتی با استفاده از یک برس نرم و یا با یک تکان ملایم از محل استقرار به درون محفظه ای منتقل کرد.

 1- گرفتن بچه کندو از درخت

ابتدا یک کندوی تمیز را با تعدادی حدود 5-4 قاب که شامل یک دیواره  اجدار و سه عدد  پوکه یا کادر با موم بافته شده به رنگ سفید متمایل به قهوه ای روشن فراهم میکنیم.علاوه بر یک قاب پر از عسل و گرده نیز در یک طرف کندو و مابین بقیه قاب ها گذاشته می شود.

ترتیب قرار گرفتن این کادرها به صورت زیر است:

از سمت بدنه ،  ابتدا یک پوکه  ،  بعد قاب عسل  و  گرده ، سپس یک عدد پوکه و بعد از آن یک کادر با  موم اجدار و در آخر نیز یک موم بافته یا پوکه گذاشته می شود.این روش آاماده سازی کندو معمولا برای گرفتن بچه زنبور طبیعی لازم است.
نحوه انتقال بچه به این کندو به شرح زیر است:
الف- اگر ارتفاع محل و جای قرار گرفتن بچه کندو به قدری باشد که بتوان با رفتن روی کندوی دیگر و یا چهار پایه و نردبان مطمئن کندوی اماده شده را به زیر خوشه بچه طبیعی رساند انجام کار خیلی راحت خواهد بود.اگر بچه کندو بر روی شاخه باریکی از درخت باشد با یک ضربه ناگهانی تمام زنبورها را به داخل کندو تکانده می شود.ولی اگر بچه کندو بر روی شاخه کلفت و یا تنه درخت خوشه بسته باشد وتکان دادن عملی نباشد کار انتقال به وسیله یک برس نرم و با احتیاط انجام شده و زنبورها در داخل کندو قرار می گیرند.
ب- چنانچه محل استقرار بچه کندو مرتفع باشد و دسترسی به آن و بردن کندوی آماده به آن نقطه ممکن نباشد در صورتی که شاخه باریک باشد ابتدا خوشه را در داخل یک کیسه نموده ودرب ان را با نخ می بندند و شاخه را با اره بریده و در زنبورستان بچه زنبور را به کندو منتقل می کنند.

 2- گرفتن بچه کندو از دیوار،تخته سنگ و تنه درخت:

گاهی محل استقرار بچه کندو طبیعی به صورت خوشه نبوده بلکه به صورت چسبیده بوده و قابل برس زدن و تکان دادن نیست.در چنین مواردی با استفاده از چند شان مومی زنبورها را بر روی کادرها هدایت کرده و انها را به کندو منتقل می کنند.همچنین اگرارتفاع محل قرار گرفتن بچه کندو زیاد باشد شان مومی را به چوب بلندی بسته و در روی توده زنبورها قرار می دهند.در این حالت زنبورها بر روی کادر مومدار جمع می شوند و می توان انها را به همان حالت به کندوی اماده انتقال داد.

3- استفاده از فرمون بچه گیری:

این روش در کشور ما رایج نیست ولی در برخی کشورها از ان برای جلب بچه کندو به داخل کندوی اماده استفاده می کنند.در مکزیک از این روش برای جمع اوری بچه کندوهای زنبور قاتل استفاده می شود.
((زنبور قاتل هیبریدی از نژادهای افریقایی با زنبورهای امریکای جنوبی است که بسیار نیش زن و کشنده است.))
4- بعضی از زنبورداران با پاشیدن شربت بر روی یک دسته شاخ و برگ درخت و قرار دادن ان در مجاورت با خوشه بچه کندو انها را به کندوی اماده منتقل می کنند.زنبورها معمولا برای خوردن شربت در اطراف ان جمع می شوند.البته عده ای معتقدند بچه کندوی طبیعی از عسل و شربت تنفر دارد زیرا که عسلدان انها پر است.شخصی که بچه کندوی طبیعی را میگیرد باید بداند که لازم نیست تمام زنبورها را در داخل کندو هدایت کندوهمین قدر که ملکه و بخش اعظم زنبورها منتقل شدند بقیه هم به سمت کندو امده و جایشان را پیدا می کنند.البته باید کندو را چند ساعت زیر جایگاه اولیه خوشه و یا در نزدیکی ان قرار داد تا باقیمانده زنبورها نیز داخل کندو شوند و سپس کندو را به جای اصلی ان منتقل نمود.

روشهای جلوگیری و کنترل بچه دهی در کندو

روشهای جلوگیری و  کنترل بچه دهی درکندو

تکثیر کلنی همیشه برای زنبوردار مطلوب نیست .گاهی لازم است که با استفاده از روشها و تمهیداتی از بچه دادن کندو جلوگیری نمود.
در روش صحیح مدیریت کلنی های زنبورعسل هدف اصلی باید افزایش تعداد زنبورهای یک کلنی باشد تا در موقع وفور شهد و گرده گل جمعیت قوی کلنی بتواند با قدرت زیادی که دارند شهد و گرده بیشتری جمع اوری کنند.
حال اگر کلنی ها بخواهند اجبارا در فصل نامناسب به جهت خصوصیات غریزی و عوامل محیطی از قبیل کمبود جا و نداشتن موم خالی در کندوبچه بدهند لازم است از بچه دادن انها جلوگیری نمود.
ضرورت دارد حداقل حدود 45-40روز از زمان بچه گرفتن با وفور شهد فاصله باشد تا کلنی مادر و بچه زنبور هر دو بتوانند یک دوره پرورش لارو 21 روزه و حدود بیست روز اماده سازی زنبورهای جوان تا تبدیل انها به زنبورهای پروازی را در اختیار داشته باشند.در نتیجه چنانچه در خلال این مدت45 روزه بتوان هر دو کندوی دهنده و خود بچه کندو را با تقویت و تحریک تخمریزی به جمعیت بالا رساند عسل خوبی برداشت خواهد شد.در غیر این صورت بچه گرفتن کار بیهوده ای است و دو کندوی ضعیف(مادر و بچه)هر دو بدون تولید خواهند ماند.پس از وفور شهد که معمولا در نقاط نامبرده در اواخر خرداد و تیر می باشد زنبورها دیگر فایده و منفعت چندانی برای زنبوردار نخواهد داشت.برای کنترل و مهارزنبورها و جلوگیری از بچه دادن می توان کارهای زیر را انجام داد.

۱- حبس ملکه برای مدت محدود در داخل قفس:
چنانچه تعداد کندو کم و حدود 50کلنی بوده و زنبوردار نیز فرد خبره ای باشد او می تواند با حبس ملکه به مدت یک هفته تعادل نسبت بین زنبورهای مسن و جوان را تا حدودی به هم بزند و با این عمل تمایل کلنی را به بچه دادن کم کند.البته حبس ملکه باعث از بین رفتن ملکه و یا اسیب دیدن ان میشود و گاهی نیز کارگران احساس بی ملکه بودن می کنند و به منظور تولید مکه تعداد زیادی سلول ملکه می سازند که شدت بچه دادن بالا می رود وحبس ملکه شاید روش صحیحی نباشد و چنانچه با احتیاط عمل نشود موجب ضرر و زیان خواهد شد.
2-  حذف سلولهای ملکه زنبورعسل:
روش دیگر جلوگیری از تولید بچه کندو این است که قابهای داخل کندو را مورد بازدید دقیق قرار داد و کلیه سلولهای ملکه و فنجانکهای تازه ساخته شده را که در انها تخم و لارو ملکه هم باقی نماند.با این عمل حداقل به مدت ده روز از بچه دادن کندو جلوگیری شده و بعد از ان دوباره برای تراشیدن و حذف سلول ملکه های دوباره ساخته شده اقدام شود.بهتر است هر هفته یک بار حداقل بازدید انجام شود تا اگر سلول ملکه ای جا مانده باشد بتوان با مشاهده منظم از بین برد.
3- تقسیم جمعیت:
این کار نیز یک روش برای جلوگیری از بچه دادن کندو به شمار میرود.این روش معمولا راحتر بوده و موثر نیز واقع میشود.روش کار به این صورت است که قبل از شروع به ساختن سلولهای ملکه چند قاب نوزاد را از کندو بر میدارند و به کلنی ضعیفتر کمک میکنند تا جمعیت انها تقویت شود و چند شان خالی نیز برای تخمریزی وایجاد فضای لازم در اختیار کلنی ملکه قرار داده میشود.
4-  روش دیگری که کم و بیش شبیه روش بالاست ولی راحتر بوده و نسبتا عملی تر است این است که ابتدا با بررسی دقیق کلیه سلولهای ملکه ساخته شده را خراب کرده و سپس ملکه کندو را پیدا می کنند.قابی را که ملکه بر روی ان مستقر است در وسط کندو قرار داده و دو طرف ان را با شانهای خالی پر می کنند و قابهای اولیه را که سلولهای ملکه انها کاملا از بین رفته و سلول ملکه ندارند در طبقه سوم می چینند و طبقه دوم را نیز با شانهای خالی پر کرده و بین طبقه دوم و بدنه یک پنجره ملکه مستقر میکنند تا ملکه نتواند به طبقات بالا برود.در نتیجه این عمل هم تمام جمعیت کندو مستقر است و هم بچه دادن اصلا اتفاق نمی افتد.ممکن است این کار را با یک طبقه هم انجام داد و نتیجه بخش باشد.یعنی بدنه را با یک قاب ملکه و 9 قاب پوکه پر میکنند و بر روی ان یک شبکه ملکه قار می دهند و تمام 9 قاب باقیمانده را در طبقه بالا مستقر می سازند.چنانچه روشهای بالا به مدت بیست روز اعمال شود کافی بوده و فصل بچه دادن سپری خواهد شد.
راه های کنترل بچه دهی :
عمل بچه دهی در طبیعت زنبوران عسل قرار داده شده تا در مواقعی که با برخی از مشکلات مواجه شد با اقدام به این کار مشکل خود را رفع کند. برای کنترل بچه دهی باید طوری عمل کرد تا حتی الامکان زنبوران با این مشکلات مواجه نشوند :
1) بیشترین عامل بچه دهی ملکه­ های پیر می­باشند . به علت اینکه زنبوران به ضعف ملکه در تولد نسل پی برده ­اند با بچه دهی مقدمات اخراج ملکه را فراهم می­سازند. با دوره تعویض مناسب ملکه می­توان تا حدودی بچه دهی را کنترل نمود.
2) علاوه بر اینکه ملکه باید جوان باشد، جای کافی برای تخم گذاری ملکه نیز باید فراهم گردد. در صورت کمبود جا برای پرورش نسل می­توان با اضافه نمودن طبقه یا برداشت قاب نوزاد و جایگزینی آن با قاب خالی فضای کافی را برای تخم­گذاری و تولد نسل  در اختیار ملکه جوان قرار داد.
3) باید کندو را در محلی قرار داد که زنبورها در تابستان از آسیب گرما محفوظ باشند.
4) در ساخت کندو و قاب­ها استانداردهای رایج را رعایت نمود. فاصله قاب­ها را طبق استاندارد تنظیم نمود و شان­های سیاه را از کندو حذف نمود.
5) در برخی موارد با حبس کردن ملکه ، طی توقف چند روزه تخم­گذاری ، تعدیل جمعیت صورت می پذیرد و جای کافی برای پرورش نسل های بعدی بوجود می­آید . در برخی موارد بال­های ملکه قیچی می­شود تا اینکه ملکه نتواند پرواز نماید و بچه را همراهی نماید و برخی موارد هم حصارهایی جلوی درب ورودی کندو مستقر می­گردد تا اینکه ملکه نتواند از کندو خارج شود . خراب کردن سلول­های پرورش ملکه نیز بچه دهی را به تعویق می­اندازد. (موارد مذکور در مواقع اضطراری توصیه می­گردد و راه حل های مناسبی برای کنترل بچه دهی نمی­باشند)
6) با توجه به اصل (افزایش جمعیت زنبوران آری ، تقسیم جمعیت نه) روشی متداول و مفید در پیشگیری از بچه دهی عبارت است از : اضافه کردن یک طبقه به کندو و انتقال تمام قاب­ها به طبق بالا به جز قابی که حاوی ملکه است. قرار دادن شبکه جدا کننده ملکه بین دو طبقه. قرار دادن قابهای خالی در طبقه پایین برای تخم­ریزی ملکه . در این روش پس از مدتی نسل طبقه بالا به زنبوران بالغ تبدیل شده و قابهای طبقه پایین دارای نسل می­گردند و جمعیت به حد مطلوب افزایش می­یابد و جای کافی برای ذخیره عسل نیز به وجود می­آید .
7) پس از استقرار بچه کندو ، تعویض ملکه پیر از جمله اموری است که باید در صدر کارهای مربوط به آن کلنی انجام پذیرد .

راههای تعویض ملکه در بهار و پاییز

تعویض ملکه در بهار و پاییز

تعویض ملکه در دو موقع در زنبورداری­ها بیشتر از سایر فصل­ها صورت می­گیرد، در بهار و پاییز.

 سه قاعده مهم در تعویض:

1- جمعیت ملکه­ های تازه رادر فصل شهدوگل راحت­تر می­ پذیرد
2- زنبورهای مسن و قادر به پرواز ملکه تازه را به سختی قبول می­کنند چون به بوی ملکه قبلی عادت کرده اما زنبورهای جوان
راحت­تر ملکه تازه را می­پذیرند و به بوی ملکه خو نگرفته­ اند
3- از نیمه دوم اسفندماه به بعد هرچه زودتر به جمعیت ملکه داده شود آن را آسان­تر قبول می­کنند.