روشهای جلوگیری و کنترل بچه دهی در کندو

روشهای جلوگیری و  کنترل بچه دهی درکندو

تکثیر کلنی همیشه برای زنبوردار مطلوب نیست .گاهی لازم است که با استفاده از روشها و تمهیداتی از بچه دادن کندو جلوگیری نمود.
در روش صحیح مدیریت کلنی های زنبورعسل هدف اصلی باید افزایش تعداد زنبورهای یک کلنی باشد تا در موقع وفور شهد و گرده گل جمعیت قوی کلنی بتواند با قدرت زیادی که دارند شهد و گرده بیشتری جمع اوری کنند.
حال اگر کلنی ها بخواهند اجبارا در فصل نامناسب به جهت خصوصیات غریزی و عوامل محیطی از قبیل کمبود جا و نداشتن موم خالی در کندوبچه بدهند لازم است از بچه دادن انها جلوگیری نمود.
ضرورت دارد حداقل حدود 45-40روز از زمان بچه گرفتن با وفور شهد فاصله باشد تا کلنی مادر و بچه زنبور هر دو بتوانند یک دوره پرورش لارو 21 روزه و حدود بیست روز اماده سازی زنبورهای جوان تا تبدیل انها به زنبورهای پروازی را در اختیار داشته باشند.در نتیجه چنانچه در خلال این مدت45 روزه بتوان هر دو کندوی دهنده و خود بچه کندو را با تقویت و تحریک تخمریزی به جمعیت بالا رساند عسل خوبی برداشت خواهد شد.در غیر این صورت بچه گرفتن کار بیهوده ای است و دو کندوی ضعیف(مادر و بچه)هر دو بدون تولید خواهند ماند.پس از وفور شهد که معمولا در نقاط نامبرده در اواخر خرداد و تیر می باشد زنبورها دیگر فایده و منفعت چندانی برای زنبوردار نخواهد داشت.برای کنترل و مهارزنبورها و جلوگیری از بچه دادن می توان کارهای زیر را انجام داد.

۱- حبس ملکه برای مدت محدود در داخل قفس:
چنانچه تعداد کندو کم و حدود 50کلنی بوده و زنبوردار نیز فرد خبره ای باشد او می تواند با حبس ملکه به مدت یک هفته تعادل نسبت بین زنبورهای مسن و جوان را تا حدودی به هم بزند و با این عمل تمایل کلنی را به بچه دادن کم کند.البته حبس ملکه باعث از بین رفتن ملکه و یا اسیب دیدن ان میشود و گاهی نیز کارگران احساس بی ملکه بودن می کنند و به منظور تولید مکه تعداد زیادی سلول ملکه می سازند که شدت بچه دادن بالا می رود وحبس ملکه شاید روش صحیحی نباشد و چنانچه با احتیاط عمل نشود موجب ضرر و زیان خواهد شد.
2-  حذف سلولهای ملکه زنبورعسل:
روش دیگر جلوگیری از تولید بچه کندو این است که قابهای داخل کندو را مورد بازدید دقیق قرار داد و کلیه سلولهای ملکه و فنجانکهای تازه ساخته شده را که در انها تخم و لارو ملکه هم باقی نماند.با این عمل حداقل به مدت ده روز از بچه دادن کندو جلوگیری شده و بعد از ان دوباره برای تراشیدن و حذف سلول ملکه های دوباره ساخته شده اقدام شود.بهتر است هر هفته یک بار حداقل بازدید انجام شود تا اگر سلول ملکه ای جا مانده باشد بتوان با مشاهده منظم از بین برد.
3- تقسیم جمعیت:
این کار نیز یک روش برای جلوگیری از بچه دادن کندو به شمار میرود.این روش معمولا راحتر بوده و موثر نیز واقع میشود.روش کار به این صورت است که قبل از شروع به ساختن سلولهای ملکه چند قاب نوزاد را از کندو بر میدارند و به کلنی ضعیفتر کمک میکنند تا جمعیت انها تقویت شود و چند شان خالی نیز برای تخمریزی وایجاد فضای لازم در اختیار کلنی ملکه قرار داده میشود.
4-  روش دیگری که کم و بیش شبیه روش بالاست ولی راحتر بوده و نسبتا عملی تر است این است که ابتدا با بررسی دقیق کلیه سلولهای ملکه ساخته شده را خراب کرده و سپس ملکه کندو را پیدا می کنند.قابی را که ملکه بر روی ان مستقر است در وسط کندو قرار داده و دو طرف ان را با شانهای خالی پر می کنند و قابهای اولیه را که سلولهای ملکه انها کاملا از بین رفته و سلول ملکه ندارند در طبقه سوم می چینند و طبقه دوم را نیز با شانهای خالی پر کرده و بین طبقه دوم و بدنه یک پنجره ملکه مستقر میکنند تا ملکه نتواند به طبقات بالا برود.در نتیجه این عمل هم تمام جمعیت کندو مستقر است و هم بچه دادن اصلا اتفاق نمی افتد.ممکن است این کار را با یک طبقه هم انجام داد و نتیجه بخش باشد.یعنی بدنه را با یک قاب ملکه و 9 قاب پوکه پر میکنند و بر روی ان یک شبکه ملکه قار می دهند و تمام 9 قاب باقیمانده را در طبقه بالا مستقر می سازند.چنانچه روشهای بالا به مدت بیست روز اعمال شود کافی بوده و فصل بچه دادن سپری خواهد شد.
راه های کنترل بچه دهی :
عمل بچه دهی در طبیعت زنبوران عسل قرار داده شده تا در مواقعی که با برخی از مشکلات مواجه شد با اقدام به این کار مشکل خود را رفع کند. برای کنترل بچه دهی باید طوری عمل کرد تا حتی الامکان زنبوران با این مشکلات مواجه نشوند :
1) بیشترین عامل بچه دهی ملکه­ های پیر می­باشند . به علت اینکه زنبوران به ضعف ملکه در تولد نسل پی برده ­اند با بچه دهی مقدمات اخراج ملکه را فراهم می­سازند. با دوره تعویض مناسب ملکه می­توان تا حدودی بچه دهی را کنترل نمود.
2) علاوه بر اینکه ملکه باید جوان باشد، جای کافی برای تخم گذاری ملکه نیز باید فراهم گردد. در صورت کمبود جا برای پرورش نسل می­توان با اضافه نمودن طبقه یا برداشت قاب نوزاد و جایگزینی آن با قاب خالی فضای کافی را برای تخم­گذاری و تولد نسل  در اختیار ملکه جوان قرار داد.
3) باید کندو را در محلی قرار داد که زنبورها در تابستان از آسیب گرما محفوظ باشند.
4) در ساخت کندو و قاب­ها استانداردهای رایج را رعایت نمود. فاصله قاب­ها را طبق استاندارد تنظیم نمود و شان­های سیاه را از کندو حذف نمود.
5) در برخی موارد با حبس کردن ملکه ، طی توقف چند روزه تخم­گذاری ، تعدیل جمعیت صورت می پذیرد و جای کافی برای پرورش نسل های بعدی بوجود می­آید . در برخی موارد بال­های ملکه قیچی می­شود تا اینکه ملکه نتواند پرواز نماید و بچه را همراهی نماید و برخی موارد هم حصارهایی جلوی درب ورودی کندو مستقر می­گردد تا اینکه ملکه نتواند از کندو خارج شود . خراب کردن سلول­های پرورش ملکه نیز بچه دهی را به تعویق می­اندازد. (موارد مذکور در مواقع اضطراری توصیه می­گردد و راه حل های مناسبی برای کنترل بچه دهی نمی­باشند)
6) با توجه به اصل (افزایش جمعیت زنبوران آری ، تقسیم جمعیت نه) روشی متداول و مفید در پیشگیری از بچه دهی عبارت است از : اضافه کردن یک طبقه به کندو و انتقال تمام قاب­ها به طبق بالا به جز قابی که حاوی ملکه است. قرار دادن شبکه جدا کننده ملکه بین دو طبقه. قرار دادن قابهای خالی در طبقه پایین برای تخم­ریزی ملکه . در این روش پس از مدتی نسل طبقه بالا به زنبوران بالغ تبدیل شده و قابهای طبقه پایین دارای نسل می­گردند و جمعیت به حد مطلوب افزایش می­یابد و جای کافی برای ذخیره عسل نیز به وجود می­آید .
7) پس از استقرار بچه کندو ، تعویض ملکه پیر از جمله اموری است که باید در صدر کارهای مربوط به آن کلنی انجام پذیرد .