نیش و نوش

اطلاعات کامل در مورد زنبور عسل و عسل درمانی

نیش و نوش

اطلاعات کامل در مورد زنبور عسل و عسل درمانی

بره موم


مقدمه:

اگر چه بره موم به عنوان یک داروی رسمی در دنیا شناخته نشده اما در سال 1962 میلادی به بعد در روسیه از آن به عنوان دارو استفاده میشود ، همچنین در چین و کشورهای اروپای شرقی با آزمایشاتی که صورت گرفته مواد دارویی زیادی در آن شناخته شده که تکمیل کننده و مکمل یکدیگرند که به همین علت نتوانسته اند بره موم مصنوعی تولید کنند .

بره موم اثر زیادی روی معالجه کردن بیماریهای ویروسی ، آنفولانزا ، عفونت روده کوچک ، و همچنین فعالیتهای ضد قارچی و ضد باکتریایی برای نمونه در مقابل باسیلوس سوبتیلیس و آلوئی ، باسیلوس لاروه ، پروتئوس بولگاریس و ایشرشیا کولی
B و همچنین باعث از بین بردن برخی تیپهای استافیلوکوکس ، استرپتوکوکس ، و گونه های سالمونلا میشود .

موارد استفاده در مقابل التهابهای درونی و خارجی بدن منقبض کننده و خاصیت ضد روماتیسمی و درد و مفاصل ، فعال کننده و تحریک کننده سیستم ایمنی و دفاعی بدن در مقابل بیماریهای عفونی و واگیردار و به عنوان یک داروی خدر کننده و بیهوشی فعالتر نسبت به کوکائین جهت معالجات موضعی ، مصرف بره موم بجای قرصهای کلروکوئین بعنوان تسکین دهنده مالاریا همراه با تب و لرزهای ستون فقرات ، توسعه شده است
.

بره موم چیست؟

 

بره موم ماده ای است شبیه موم و از تولیدات زنبور عسل می باشد ، حالت آن خمیری شکل و چسبناک با بوی نسبتا مطبوع که رنگ آن از سبزتا قهوه ای تیره متغیر است .

 رنگ وعطر بره موم در مناطق مختلف متفاوت بوده و در هوای سرد ، ترد و شکننده و در هوای گرم ، نرم و چسبناک می گردد و در کندو جهت جلوگیری از نفوذ سرما و پوشش شکاف ها و چسباندن کادرهای داخل کندو استفاده می شود .

 بره موم معمولاً در جلوی دریچه پرواز کلونی زنبورعسل یافت شده و زنبوران برای ساخت آن از صمغ یا رزین موجود در تنه ، شاخه  ، برگ و جوانه گیاهان استفاده می کنند.

زنبور عسل بره موم گیاهان را برای ضدعفونی کردن کندو و سلولهای پرورش نوزادان استفاده می‌کند.

برای تولید بره موم زنبور عسل پس از جمع‌آوری صمغ از گیاه آن را در سبد گرده حمل و پس از رسیدن به داخل کندو و با کمک زنبورهای جوان صمغ را با موم مخلوط و بره موم تولید می‌کند.

بره موم تنها آنتی بیوتیک خیلی قوی طبیعی می باشد که توسط زنبور عسل از صمغ بعضی گیاهان ، شهد و گرده گل درست می شود و دارای ویتامین هایA , B1 , B2 , B3 و ویتامین K می باشد .

 
بره موم خواصی شامل اثر ضد باکتریایی ، ضد قارچی ، ضد انگلی ، آنتی اکسیدانی ، ضد التهابی ، ضد پوسیدگی دندان و همچنین به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی بدن ، بهبود دهنده اختلالات دهان و لثه ، بی حس کننده موضعی و کاهش فشار خون دارد .

به گزارش جیس آلبرتی (1979) بره موم که به نام Propolis یا Beeglue (چسب زنبور) در دنیا معروف می باشد، ریشه یونانی داشته و کلمه Propolis از دو جزء Pro به معنای دفاع کردن و Polis به معنای شهر (کندو) تشکیل شده است.

بره موم در برخی از کشورها اسامی تجاری خاص خود را دارد، به عنوان مثال در کشور کانادا و امریکا Probax در ایتالیا Dermitact و در انگلستان به نام Butter cup lozenges معروف می باشد.

 بره موم یکی از فرآورده های کاربردی و مفید زنبور عسل است که مخلوطی از مقادیر مختلف موم زنبور و رزین ها بوده که توسط زنبور عسل از گیاهان، بویژه از جوانه گلها و برگ ها جمع آوری می شود. چون مشکل است زنبورها را در پروازهای گشتی مشاهده کرد، منابع عصاره رزین ها معمولاً آشکار نیستند. زنبورها، رزین های محافظ گل و برگ را با آرواره های خود می تراشند و همانند دانه گرده آنرا روی ساق پاهای عقب خود در سبد گرده حمل می کنند. در حین جمع آوری بره موم، رزین ها، مقداری بزاق، سایر ترشحات زنبور عسل و همچنین موم با آن مخلوط می گردند.

 این رزین ها بوسیله زنبورهای کارگر مورد استفاده قرار می گیرند تا  داخل حفره های تخمگذاری را پر کنند، شان ها را تعمیر نمایند، شکافهای موجود در کندو را ببندند، و ابعاد دریچه ورودی کندو را کاهش دهند. در داخل کندو هر کدام از حیوانات یا حشرات مرده را که خیلی بزرگ باشند، بوسیله لایه نازکی از بره موم پوشش می دهند تا آنها را بخارج حمل کنند. ترکیب بره موم به نوع گیاهان موجود در دسترس زنبورها بستگی دارد. رنگ، بو و احتمالاً خواص داروئی بره موم مطابق منشاء و فصل سال تغییر می کند. علاوه بر آن بعضی زنبورها تمایل فراوانی به جمع آوری این ماده دارند(بر خلاف دلخواه زنبوردار)، چون بره موم یک ماده چسبناکی است و زیاد بودن آن بیرون آوردن چارچوب ها از جعبه ها را مشکل می سازد.

 

 

 

ترکیبات بره موم

زنبور عسل بره موم را از ترکیب صمغ گیاهان، موم، شهد گل و گرده گل می سازد. رزین های بره موم از انواع درختان و درختچه ها جمع آوری می گردند. بنظر می رسد هر منطقه و کلنی منابع رزین ترجیهی خودش را داشته باشد که به اختلاف زیاد رنگ، بو و ترکیب منجر می شود. نسبت رزین های درختی در اروپا طوری است که هر جا درختان صنوبر موجود باشند، زنبور عسل ترجیحاً رزین را از جوانه برگ این درختان جمع آوری می کنند



مشخصات فیزیکی بره موم


رنگ بره موم از زرد تا قهوه ای تیره متغیر است که به منشاء رزین ها بستگی دارد. اما حتی بره موم شفاف نیز گزارش گردیده است. بره موم در درجه حرارت 25 تا 45 درجه  سانتیگراد یک ماده نرم، انعطاف پذیر و بسیار چسبناک است. در کمتر از 15 درجه سانتیگراد و بویژه وقتی که منجمد باشد یا نزدیک انجماد باشد، سخت و شکننده می شود. بعد از چنین عملی، حتی در درجه حرارت های بالاتر شکننده خواهد ماند. در دمای بالاتر از 45 درجه سانتیگراد بطور فزاینده چسبناک و صمغی خواهد گردید. معمولاً بره موم در 60 تا 70 درجه سانتیگراد مایع خواهد شد، اما برای بعضی نمونه ها نقطه ذوب ممکنست تا 100 درجه سانتیگراد برسد.

 

خواص درمانی بره موم 

 

خواص درمانی ذیل برای بره موم یا عصاره های آن در نوشته ها یافت می شوند، اما بدون بررسیهای علمی :

معالجه ضد تنگی نفس در اسپریهای دهانی

تقویت دستگاه ریوی

ضد رماتیسم 

جلوگیری از سلولهای توموری ملانوم و سرطان

ترمیم بافت ها

تقویت مویرگها

ضد مرض قند 

مانع جوانه زنی گیاه و بذر .

 

 

 

مدارک علمی

 

یکی از شناخته شده ترین خواص بره موم فعالیت ضد باکتریائی آن است. در این مورد بسیاری از آزمایشات علمی با انواع باکتریها، قارچها و ویروسها و سایر میکروارگانیسم ها بعمل امده است. بسیاری از آزمایشات کنترل واقعی ارگانیسم ها را به وسیله عصاره ها و مواد کنسانتره های مختلف بره موم نشان داده اند. بره موم خواص باکتری کشی یا باکتریواستاتیک قوی را از خود نشان می دهد. در برخی موارد عصاره های بره موم مؤثرتر از داروهای موجود تجاری می باشند. اکثر بررسی ها در کشورهای اروپای شرقی به عمل آمده است. کار عملی و تحقیقات زیادی نیز در کشور چین انجام می گیرد، اما استخراج این اطلاعات آنهم تنها به علت ترجمه متون چینی مشکل است. تحقیقات پزشکی اروپای غربی و آمریکای شمالی اکثر این منابع اطلاعاتی بسیار مفید را نادیده گرفته اند. با انجام بررسی های جامع تر می توان از تأثیرات مفید مصرف داروئی بره موم، بویژه برای داروهای روده، پوست و دندان بیشتر آشنا شد.

 

کاربردهای امروزی بره موم

کاربرد آرایشی

کاربردهای پوستی و آرایشی امروزه متداولترین مصارف برای بره موم و عصاره های آن می باشند. اثرات آن روی ترمیم و نوسازی بافت کاملاً بررسی گردیده است. بره موم همراه با خواص باکتری کشی و قارچ کشی خود، فوائد بسیاری در کاربردهای مختلف در مواد آرایشی فراهم می آورد.بسیاری از ویژگیهای مفید بره موم (پروپولیس) شامل : فعالیتهای ضد باکتری، ضد قارچی، ضد ویروسی، ضد جوش سر وصورت، ضد التهاب و ضد اکسیداسیون به علاوه ترمیم زخمها، تحریک جریان خون و مخاط و اثرات بی‌حسی موضعی آن می‌باشند. سمیت کم و سازگاری خوب آن با پوست نشان داده شده است. ولی بایستی در نظر داشت که جزئی عکس‌العملهای حساسیت‌زاد را دارا می‌باشد

بره موم اصولا به عنوان یک عامل ضد بو و پاک‌کننده پوست استفاده می‌شود. البته به عنوان یک نگاهدارنده و محافظت کننده هم کاربرد دارد.

 

بعضی از اعمال و کاربردهای بره موم در مواد آرایشی در ذیل فهرست شده‌اند:

 

عمل

کاربرد

عامل ضدباکتریایی

ضد بوها و ضد عرقها

عامل مشابه sebum و ضد پوست اندازی و شوره سر

شامپوها و لوسیونهای مو

عامل ضد میکروبی و ترمیم‌دهنده

فرآورده‌های پس ازاصلاح صورت

عامل ضد تحریک و ضد باکتری

ضد جوش صورت

عامل پاک کننده

دهان شویها و خمیر دندانها

نگهدارنده

در همه موارد بالا

گیرنده رایکالهای آزاد

کرم ضد پیری

 

کاربرد دارویی

مصارف دارویی بره موم شامل مداوای قلب و عروق (کم خونی)، دستگاه تنفسی (بعلت بیماری های عفونی مختلف)، مراقبت دندان، پوستی (ترمیم بافت زخم ها، اگزما، التیام زخم بویژه زخمهای سوخته، ناخوشی قارچی)، بیماری های عفونی (غشاءمخاط و زخمها)، مداوای سرطان، تقویت و بهبود دستگاه دفاعی بدن، دستگاه هاضمه (زخمها و عفونتها)، حفاظت و تقویت کبد و بسیاری دیگر می باشند.

استعمال خارجی مسقیم عصاره های اتانول یا پمادهای فشرده (حاوی 33 % بره موم ) نتایج خوبی در استفاده دامپزشکی برای التیام جراحت و زخمها نشان داده است. جراحی پلاستیک نیز عصاره های بره موم را برای تسریع رد التیا م زخم و کاهش پیشرفت بافت زخمی بکار می برد.

کاربرد در تکنولوژی مواد غذایی

در اثر فعالیتهای آنتی اکسیدان، ضد میکروبی و ضد قارچی، بره موم را بعنوان ماده نگهدارنده به مواد بسته بندی غذائی اضافه می کنند. طولانی کردن نگهداری ماهی منجمد تا 3-2 برابر بوسیله مولفان مختلف، ذکر گردیده است. اضافه نمودن فقط 30 پی پی ام بره موم به جیره های غذایی مرغ های تخم گذار، تولید تخم مرغ، تبدیل غذا و وزن مرغ را تا 6-5 % افزایش داده است. افزایش وزن اضافی را برای جوجه کبابی، وقتی که 500 پی پی ام بره موم به جیره های غذائی آنها اضافه گردید، تا 20% گزارش شده است.

کاربرد سنتی

در اروپا و شمال آفریقا، خواص التیام زخم توسط بره موم و نیز از زمانهای باستان مصریان، یونانیها و رومیها شناخته شده بود. در اواخر فصل دوازدهم، فرآورده های داروئی حاوی بره موم برای معالجه عفونتهای دهان و گلو و همچنین پوسیدگی ( استخوان یا دندان ) شرح داده می شوند. بره موم بطو ر متداول در مواد نگهدارنده چوب یا ورنیها بکار رفته است. امروزه بره موم در آفریقا، در داروهای گیاهی مانند ضد آب نمودن ظروف و چوب، چسب، تهیه نخ کمان و برا ی طبلهای زهی استفاده می شود.

سایر موارد

پژوهش برای مصرف بره موم ادامه دارد. کاربرد در آفت کش ها و قارچ کش ها هنوز در مرحله آزمایش می باشد. زنبورداران از بره موم آب شده همراه با موم یا در یک محلول آمنیاک استفاده می کنند، زنبورداران مهاجر برای داخل کندو ها یا تله های گرده از این مواد ذکر شده جهت جذب گروههای زنبور استفاده می کنند. تهویه کافی و در معرض جریان هوا قرار دادن بعد از رنگ آمیزی با محلول آمونیاک هر دو ضروری هستند. مالیدن بره موم یا رنگ کردن آن ( بعد از آب کردن با موم حاصله از شان های کهنه ) از مضرات و عواقب استفاده از آمونیاک خطرناک و سمی جلوگیری می کند. روند فعلی برای بازگشت به روشهای محیطی سالمتر و روشهای تولید انرژی با شدت کمتر در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، افزایش قدرت خرید مصرف کنندگان و رشد بازارها برای تولیدات گرانتر ممکنست به رشد قابل ملاحظه ای در مصرف و کاربردهای جدید بره موم ، بویژه در مواد آرایشی و فن آوری مواد غذائی منجر شود.

 

شرایط نگهداری بره موم

بطور کلی بره موم نسبتاً پایدار می باشد، اما مدت نگهداری مهم است. بره موم و عصاره هایش باید در ظروف بدون منفذ و سر بسته در تاریکی، ترجیحاً در دمای کمتر از 12-10 درجه سانتیگراد  و دور از گرمای زیاد و مستقیم، نگهداری شوند. بهمین دلائل، بره موم خیلی کهنه نباید با بره موم تازه تر مخلوط گردد. با نگهداری صحیح برای بیش از 12 ماه، بره موم هیچ یک از فعالیت های ضد باکتریایی خود را از دست نخواهد داد. لیپوفیلیزاسیون (خشکاندن و فریز کردن) عصاره ها بعنوان روشی که خواص ضد باکتریایی را حفظ می کند به شمار می آید، اما چیزی درباره اثرات نگهداری بلند مدت این مواد نوشته نشده است.ممکن است این روش برای استفاده در مقیاس بزرگتر وفرمول بندی های خاص اهمیت پیدا کند، اما احتمال دارد که بعضی خواص همکوشی بره موم طی لیپوفیلیزاسیون از دست برود.عمر مفید فر آورده های حاوی بره موم خیلی زیاد به ترکیب آن ها بستگی دارد و باید برای هر مورد تعیین گردد. بیشتر ترکیبات یک فرآورده که مستعد تجزیه شدن هستند، عمر مفید آن فرآورده را کوتاهتر خواهند کرد. این خود دلیلی برای انتخاب اجزاء ترکیبی مصنوعی یا طبیعی و سنتی، مواد نگهدارنده و تولید زیاد تر برای بازارهای گسترده تر می باشد. معهذا، بره موم و عصاره هایش را بجای ماده نگهدارنده ملایم برای فعالیت های آنتی اکسیدان و ضد میکروبی آنها بکار می برند و بدین ترتیب عملاً ممکن است عمر مفید بعضی از فرآورده ها را طولانی تر کند.

 

 

 

مشخصات شیمیایی و فیزیکی

نقطه ذوب بره موم ۸۳ درجه سانتیگراد و نقطه ذوب موم خالص زنبور عسل ۶۳ درجه سانتی‌گراد است. بنابراین با کمک حرارت می‌توان آن دو را از یکدیگر تفکیک نمود. موم از نظر استحکام هفت برابر سخت تر از بره موم است.

بره موم در الکل اتیلیک، استن و بنزن حل می‌شود و الکل می‌تواند مواد قابل حل آن جدا نماید.

بره موم حاوی حدود ۵۰ درصد صمغ یا رزین گیاهان، ۳۰ درصد موم، ۱۰ درصد اسیدهای چرب ضروری، ۵ درصد گرده گل و ۵ درصد دیگر آن از ترکیبات آلی، ویتامینها و عناصر معدنی مانند نقره، سدیم، جیوه، مس، منگنز، آهن، کلسیم، وانادیم و سیلیس است. مقدار و نوع ترکیبات بره موم بسته به مکان، زمان جمع آوری و روش تولید آن متفاوت است.

روش تولید به‌وسیله زنبور

زنبور ابتدا تکه‌های رزین یا صمغ تراوش شده از جوانه یا تنه برخی درختان را به وسیله پاهای عقب و قطعات دهانی جدا می‌کند و سپس آنها را به کمک بزاق دهان نمناک و شکل حبه مانند به آن می‌دهد و در نهایت به وسیله آرواره‌ها و به کمک پاها حبه‌ها را در داخل سبد گرده در پاهای عقبی قرار داده و به کندو حمل می‌نماید.

مصارف بره موم در کندو

بره موم به عنوان ماده ضدعفونی کننده و عاملی موثر در پیشگیری از ورود و شیوع بیماری‌ها در کندو محسوب می‌شود.

بره موم در محل ورود زنبورداران به داخل کندو قرار دارد و به دلیل این که زنبورها پیش از ورود به کندو از روی آن عبور خواهند کرد، احتمالاً می‌تواند نقش ضدعفونی کننده دست و پای زنبوران را در بدو ورود به کندو ایفا نمایند. همچنین پر کردن شکاف‌ها، تنگ کردن سوراخ‌های تهویه، تنگ کردن دریچه پرواز در زمستان، ترمیم شکستگی‌ها، جلا دادن و ضد عفونی کردن جدار داخلی کندو و قاب‌ها، محکم کردن محل اتصال قاب‌های عسل به کندو و به یکدیگر از دیگر کاربردهای بره موم است.

خواص پزشکی بره موم

این ماده خارق العاده خواصی شامل اثر ضد باکتریایی، ضد قارچی، ضد انگلی، آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد پوسیدگی دندان دارد، همچنین به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی بدن، بهبود دهنده اختلالات دهان و لثه، بی‌حس کننده موضعی، کاهش دهنده فشار خون کاربرد دارد.

 

 

 

 

 

نحوه تولید بره موم توسط زنبور عسل  

تعداد زنبورهایی که در یک کلونی زنبور عسل برای تولید بره موم فعالیت می کنند بسیار محدود بوده و جمع آوری بره موم معمولاً در ساعات اولیه روز توسط زنبوران عسل مسن تر که بیش از 3 هفته سن دارند انجام می شود.

زنبوران عسل ابتدا تکه های صمغ تراوش شده از گیاهان را شکسته و سپس آنها را بوسیله بزاق دهان نمناک کرده و به شکل حبه درمی آورند سپس با کمک آرواره ها و پاها حبه ها را در سبد گرده در پاهای عقبی قرار داده و به کندو حمل می نمایند. 

زنبوران آورنده بره موم (صمغ) معمولاً در محلی در روی کف کندو قرار گرفته و برای جدا کردن بره موم (صمغ) از روی پاهای خود مدتها وقت صرف می کند، ممکن است زنبورهای دیگر در این کار به آن کمک کنند. به نظر می رسد پس از جمع آوری صمغ یا رزین گیاهان توسط زنبوران عسل مسن و انتقال آن به داخل کندو به و به کمک زنبوران جوان تولید کننده موم، بره موم ساخته می شود. با توجه به اینکه محل خاصی برای جمه آوری و تولید بره موم در داخل کندو وجود ندارد، صمغ جمع اوری شده توسط زنبورعسل به عنوان ماده اولیه یا مصالح ساختمانی همانند چسب یا سیمان در نزدیکترین مکانی که بره موم مورد نیاز باشد تخلیه می شود. 

بنابراین منظور از جمع آوری بره موم در حقیقت جمع آوری صمغ می باشد زیرا تولید بره موم پس از تخلیه صمغ در داخل کندو، با همکاری زنبوران جوان موم ساز انجام می پذیرد.

تجمع زنبوران عسل بر روی درختان در زمان نیاز کلونی به بره موم عموماً به هنگام صبح انجام می شود، فعالیت زنبوران برای جمع آوری صمغ از روی درخت کاج در محلی که برگهای سوزنی آن در یک کلاف متمرکز شده اند غالباٌ در اوایل پاییز و در هنگام صبح بیشتر از سایر زمانها مشاهده می گردد.

گرچه جمع آوری صمغ در بعدازظهرها پس از خنک شدن هوا نیز انجام می شود، ولی عموماً در فصول سرد سال اولین اقدام زنبور عسل پس از تحمل شبی سرد بستن درزها و شیارهای کندو با استفاده از بره موم می باشد.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد